KULTURA JAPOŃSKA

TANABATA – JAPOŃSKIE ŚWIĘTO POWSTAŁE Z LEGENDY

Tanabata (七夕) to jedno z tzw. Pięciu Świąt (gosekku; 五節句), obok Święta Siedmiu Ziół (07/01), Święta Dziewcząt (03/03), Święta Chłopców (05/05) i Święta Chryzantem (09/09), które wywodzą się z Chin. Pierwotnie daty tradycyjnych świąt w Japonii były wyznaczane według kalendarza księżycowego. Zgodnie z nim święto Tanabata przypadało na 7. dzień 7. miesiąca księżycowego, co często odpowiadało początkowi sierpnia w kalendarzu gregoriańskim.

Na Zachodzie Tanabata określana jest mianem Festiwalu Gwiazd. Dla Japończyków to święto upamiętniające wielką miłość dwojga legendarnych kochanków. A było to tak…

Czytanie z gwiazd

Zhinü – identyfikowana z gwiazdą Wega w gwiazdozbiorze Lutni – była córką cesarza niebios. Jej zadaniem było tkanie na krosnach “szat dla nieba”, czyli obłoków. Była najzdolniejsza spośród sześciu sióstr i najbardziej pracowita. W tym samym czasie na ziemi żył człowiek imieniem Niulang. Wcześnie stracił rodziców i wychowywał się u brata, który źle go traktował. Pewnego dnia wziął ze sobą wołu i udał się w niezamieszkane rejony, gdzie osiadł i samotnie uprawiał ziemię. Niespodziewanie wół odezwał się do niego ludzkim głosem: oznajmił Niulangowi, że tej nocy w Srebrnej Rzece będą kąpały się niebianki. Polecił mu zaczaić się nad brzegiem i zabrać szaty jednej z nich, a potem powiedzieć kobiecie, że odda je, gdy ta zostanie jego żoną. Niulang schował się w sitowiu i po zapadnięciu zmroku zobaczył zstępującą z nieba Zhinü wraz z siostrami. Gdy niebianki zażywały kąpieli, Niulang zabrał szaty Tkaczki, a gdy ta wyszła naga z wody, powiedział, że zwróci je gdy ta zgodzi się go poślubić.

Zhinü przystała na propozycję Niulanga. Para doczekała się dwójki dzieci. Kilka lat później władca niebios zorientował się, że na niebie nie pojawiają się już piękne chmury tkane przez Zhinü. Nie mogąc jej znaleźć, wezwał pozostałe córki, a te opowiedziały mu co stało się niegdyś nad Srebrną Rzeką. Wysłańcy władcy odnaleźli Zhinü i zabrali ją z powrotem do nieba. Zrozpaczony Niulang usiłował odszukać Srebrną Rzekę i przepływając ją udać się do niebios, ale zapobiegliwi bogowie także i rzekę zabrali między gwiazdy – w ten sposób powstała Droga Mleczna. Wtedy wół Pasterza przemówił po raz drugi: nakazał, aby po jego śmierci ten zdarł z niego skórę i przyodział się w nią, dzięki czemu będzie się mógł wznieść w niebiosa.

Obleczony w skórę wołu Niulang udał się wraz z dziećmi w niebiosa, gdy jednak płynął po Srebrnej Rzece małżonka władcy niebios wzburzyła jej wody, nie pozwalając mu na połączenie się z Zhinü. Wtedy dzieci Zhinü i Niulanga zaczęły czerpakiem wybierać wodę ze Srebrnej Rzeki, chcąc umożliwić przejście suchą nogą. Władca niebios ostatecznie zezwolił małżonkom spotykać się raz w roku, wieczorem siódmego dnia siódmego miesiąca. Tej nocy sroki, które wg Chińczyków są posłańcami dobrych wieści, budują dla Tkaczki i Pasterza ze swoich ciał most nad Niebiańską Rzeką, czyli nad Mleczną Drogą. Jeśli wieczór jest deszczowy, sroki nie przylatują i zakochani muszą czekać rok na kolejną możliwość spotkania.

Japończycy nieco uprościli tę chińska wersję opowieci o Zhinü i Niulang, jednak motyw rozdzielonych zakochanych, którzy mogą się spotkać tylko ten jeden, jedyny raz w roku zawsze jest w niej obecny.

Życzenia i prośby do losu zawieszszane na bambusowych krzewach

Kiedy gwiazdy Vega i Altair, czyli Zhinü i Niulang, zbliżają się do siebie, Podczas świętra Tanabata Japończycy zapisują na skrawkach papieru (tanzaku, 短冊) życzenia i prośby do losu i zawieszają je na bambusowych krzewach. Tradycyjnie dla dziewcząt była to biegłość w posługiwaniu się igłą, a dla chłopców – doskonałe opanowanie pisma. Dziś każdy prosi o to, czego najbardziej pragnie albo czego najbardziej mu potrzeba, licząc na to, że tak jak częściowo ziściło się życzenie Zhinü i Niulang, tak i jego życzenia spełnią się choć w niewielkiej części.

Obok tanzaku na bambusach – coraz częściej są to po prostu gałązki bambusa rozstawione na mieście, bo coraz trudniej znaleźć w rejonach miejskich dziko rosnący bambus – wieszane są również torebeczki (kinchaku, 巾着), składane z papieru żurawie (orizuru, 折り鶴 / 折鶴) i papierowe wycinanki przypominające sieć (amikazari, 網飾り). Torebeczki mają zapewnić dobrobyt, żurawie symbolizują życzenia długiego życia, a wycinanki mają sprawić, że połowy rybaków będą zawsze obfite, czyli chronić wszystkich przed głodem. Tanabata to dzień, w którym spełniają się marzenia.

pozostałe ARTYKUŁY