KULTURA JAPOŃSKA

TRADYCYJNE JAPOŃSKIE GRY I ZABAWY

Szukasz sposobu na urozmaicenie towarzyskich spotkań? A może nie wyobrażasz sobie wieczoru z przyjaciółmi bez partyjki scrabble’i? Sprawdź, jak przez pokolenia bawili się mieszkańcy Kraju Kwitnącej Wiśni i zainspiruj się japońskimi pomysłami na wspólny relaks.

Tradycyjna japońska rozrywka

Mimo słynnej pracowitości Japończyków, zabawa od wieków stanowiła ważny element ich kultury. Już w okresie Heian gry były istotnym elementem życia na cesarskim dworze. Tradycyjne rozgrywki nie pełniły jednak wyłącznie funkcji ludycznej. Często ich wyniki decydowały również o pozycji w dworskiej hierarchii. Wśród średniowiecznych japońskich dworzan, popularne były zarówno gry i zabawy zręcznościowe, takie jak kemari, łucznictwo czy żonglerka, jak i wymagające intelektualnej sprawności gry planszowe oraz konkursy, takie jak monoawase. Zadaniem drużyn, biorących udział w turnieju było np. przedstawienie przedmiotu lub utworu, który najlepiej wyrażałby zadany temat. Dużym zainteresowaniem arystokratów cieszyły się również konkursy poetyckie – utaawase – oraz malarskie – eawase.

Historia japońskich gier i zabaw

Część japońskich gier – podobnie, jak wiele innych elementów japońskiej kultury – ma swoje źródła w tradycji chińskiej. Zapożyczone od zamorskich sąsiadów zabawy, przez lata cieszyły kolejne pokolenia Japończyków, którzy modyfikowali ich oryginalne wersje, tworząc własną rozrywkową tradycję. Mimo rosnącej popularności gier komputerowych oraz innych zaawansowanych technologicznie form rozrywki, niektóre z dawnych gier nadal są lubiane przez współczesnych mieszkańców Japonii. Poznaj najbardziej charakterystyczne japońskie zabawy i sprawdź, jak wiele mówią o kulturze Kraju Kwitnącej Wiśni.

Japońskie gry planszowe

Go

Jedną z najpopularniejszych japońskich planszówek jest go, a właściwie igo, czyli gra w „otaczające kamienie”. Do Japonii przywędrowała z Chin i szybko stała się lubianą rozrywką nie tylko wśród arystokracji, ale również wśród dzielnych samurajów oraz zwykłej ludności. W XVII wieku go zostało zatwierdzone jako oficjalny zawód, w Japonii zaczęły powstawać pierwsze szkoły, kształcące profesjonalnych graczy, a z inicjatywy sioguna Tokugawy powstał nawet specjalny Urząd ds. Go. Fenomen gry polega na prostocie jej zasad, które dają graczom niezliczone możliwości strategiczne. Każdy z dwojga uczestników dysponuje pionkami, tzw. kamieniami, w kolorze czarnym lub białym. Kamienie układa się na przecięciach pionowych i poziomych linii, zaznaczonych na planszy. Zadaniem uczestników jest otoczenie kamieni przeciwnika oraz zajęcie maksymalnej powierzchni planszy. Choć reguły go są bardzo proste, umiejętność strategicznego prowadzenia gry wymaga opanowania całych sekwencji ruchów i wielu lat praktyki. Szkoły go do dziś kształcą miłośników intelektualnej rozrywki, którzy przybywają do Japonii z całego świata, by uczyć się taktycznych umiejętności od prawdziwych japońskich mistrzów.

Sugoroku

Sugoroku pojawiło się w Japonii prawdopodobnie już w VI wieku i również jest japońską wersją gry, stworzonej pierwotnie przez Chińczyków. Podobnie jak w przypadku go, w rozgrywce może uczestniczyć tylko dwóch graczy. Każdy z nich posiada 15 czarnych lub białych pionków. Najważniejszy element sugoroku stanowi plansza do gry, która najczęściej przyjmuje formę drewnianego stolika. Kunsztowne zdobienia z masy perłowej i złota, jakie można znaleźć na stolikach wytwarzanych w Japonii już w okresie Muromachii (1336-1573), świadczą o szczególnym znaczeniu tego rodzaju rozrywki dla życia japońskich elit. Pola, na których gracze umieszczają swoje pionki, ozdabiane są różnego rodzaju symbolami i ilustracjami. Plansza „53 Sceny Tōkaidō”, czyli jedna z najbardziej charakterystycznych wersji gry, składa się z krajobrazów, jakie spotkać można na drodze z Edo do Kioto. Rywale rzucają dwiema kostkami i przesuwają pionki zgodnie z ilością wyrzuconych oczek. Ich zadaniem jest oczywiście, jak najszybsze pokonanie całej „widokowej” trasy.

Japońskie gry karciane

Shichi Narabe

Do gry w „Siódemki” potrzebna jest standardowa talia kart (z jokerami lub bez). Karty rozdzielane są pomiędzy uczestników, którzy w pierwszej rundzie wykładają na stół wszystkie tytułowe siódemki. W kolejnych turach gracze dokładają do nich karty w tym samym kolorze i w odpowiedniej kolejności – zaczynając od szóstek i ósemek. W przypadku braku odpowiedniej karty, gracz ma możliwość opuszczenia swojej kolejki 3 razy w ciągu całej rozgrywki. Joker może natomiast zastąpić brakującą kartę, jeśli np. na stole znajduje się czwórka, a zawodnik posiada szóstkę w odpowiednim kolorze. Gra kończy się, gdy któremuś z graczy uda się pozbyć wszystkich kart. Pozostali otrzymują punkty karne, za każdą pozostałą na ręku kartę.

Hanafuda – japońskie karty do gry

Choć Japończykom doskonale znane są „nasze” piki, karo, kier i trefle, nikogo nie powinno dziwić, że w Kraju Kwitnącej Wiśni funkcjonuje również ich własny karciany system. Hanafuda to oryginalna japońska talia kart, powstała na bazie portugalskiego pierwowzoru, który przybył na wyspy ok. XVI wieku. Modyfikacje, jakim poddawana była przez lata, były wynikiem kolejnych zakazów siogunatu, wydawanych w obawie przed popularyzacją hazardu. W ostatecznej wersji hanafuda posiada 48 kart, zupełnie pozbawionych znaków liczbowych. Podzielone są na 12 miesięcy i ozdobione naturalnymi motywami. Symbole roślin i zwierząt miały stworzyć wrażenie niewinnej gry, dalekiej od świata hazardu. Szybko jednak zorientowano się, że to tylko pozory, a największą popularność hanafuda zdobyła właśnie dzięki hazardowym rozgrywkom japońskiej mafii Yakuza, której członkowie tatuowali sobie na ciele karciane wzory. Hanafuda – podobnie jak europejska talia – może być wykorzystywana na wiele różnych sposobów. Do najbardziej znanych gier należą koi-koi i hachi-hachijapoński odpowiednik pokera.

Tradycyjne japońskie zabawy dla dzieci

Kendama

Historia drewnianej zabawki zaczyna się prawdopodobnie we Francji, skąd kendamaprzywędrowała do Chin, by stamtąd ok. 200 lat temu trafić do Kraju Kwitnącej Wiśni. Młoteczek (ken) składa się z trzech różnej wielkości podstawek oraz szpikulca. Za pomocą sznurka do rękojeści przywiązana jest kulka z dziurką w środku (tama). Zręcznościowa gra polega na umieszczeniu kulki na odpowiedniej podstawce. Choć zasada wydaje się prosta, Japończycy opracowali co najmniej kilkaset różnych technik kandamy, a jej miłośnicy – również dorośli – doskonalą swoje umiejętności w specjalnych klubach.

Koma

Koma, czyli po prostu japoński bączek, w odróżnieniu od europejskiej wersji, kręci się wprawiany w ruch przez nawinięty wokół niego sznurek. Wirująca zabawka już w epoce Heian (794-1192) bawiła japońskie elity, a przez wieki doczekała się wielu rozmaitych wersji. Jedne gwiżdżą, inne służą do losowania, a jeszcze inne wykorzystywane są do zabawy, zwanej beigoma, w której specjalne bączki uderzają o siebie, walcząc, niczym zapaśnicy.

Złocone plansze czy instytucje kształcące mistrzów japońskich gier świadczą o tym, jak ważną rolę pełni zabawa w kulturze Japonii. Wśród tradycyjnych japońskich rozrywek coś dla siebie znajdą zarówno miłośnicy logicznych zagadek, jaki i amatorzy kart czy zręcznościowych zabaw. Sugoroku czy kendama – którą z orientalnych gier zabrałbyś na pamiątkę z Kraju Kwitnącej Wiśni?

pozostałe ARTYKUŁY